Χρονιά επετειακή η φετινή καθώς συμπληρώνονται διακόσια χρόνια από το ’21 και στο ξεκίνημά της φέρνει ένα βιβλίο αυτοσυνειδησίας για μικρούς και μεγάλους. Η Μαρίζα Ντεκάστρο έχοντας μακρά και γόνιμη πορεία στο παιδικό βιβλίο, μας επανασυστήνει το «αυτοβιογραφικό» έργο του Μακρυγιάννη με τις ζωγραφικές εικόνες της Παλιγγενεσίας. Η βραβευμένη μεταφράστρια σε έναν πρωτότυπο ρόλο γίνεται η σημερινή φωνή τού στρατηγού και αφηγείται ευφάνταστα τα γεγονότα της Επανάστασης, από την έναρξή της μέχρι την ανεξαρτησία της Ελλάδας το 1830. Πώς το κάνει αυτό; Όπλο της είναι η ζωγραφική που «εξιστόρησε» ο Μακρυγιάννης στον λαϊκό ζωγράφο Δημήτριο Ζωγράφο.
Την ζωγραφική του Δημητρίου Ζωγράφου, που ο Μακρυγιάννης τον διάλεξε επειδή υπήρξε ζωγράφος και οπλαρχηγός, ο Γιάννης Τσαρούχης την είπε «αθώα και σοφή». Και ο Γεώργιος Σεφέρης αναφερόμενος σε αυτές ακριβώς τις εικόνες έγραψε πως ενώ «παρασταίνουν με εξαιρετική ακρίβεια τις μάχες που θέλουν να αποδώσουν - πολλές φορές σαν ένα στρατιωτικό ντοκουμέντο - είναι συνάμα μια χαρά των ματιών».
Αυτήν την χαρά πήρε η Μαρίζα Ντεκάστρο και δημιούργησε είκοσι τέσσερις υποθετικούς διαλόγους με παιδιά και νέους που προτείνουν μια διαδρομή αποκρυπτογράφησης και ερμηνείας του κόσμου των 24 εικόνων του Μακρυγιάννη. Βασιζόμενη στην φυσική περιέργεια και την παρατηρητικότητα των παιδιών, η συγγραφέας αξιοποίησε τον πλούτο των λεπτομερειών κάθε εικόνας, τα πρόσωπα, την τοπογραφία και την στρατηγική των μαχών, τις πολιορκίες και τις ναυμαχίες, τον οπλισμό, την ενδυμασία, αλλά και τα χρώματα και την τεχνική του ζωγράφου, και σκηνοθέτησε με παιδαγωγική σπουδή είκοσι τέσσερις υποθετικούς διαλόγους με παιδιά και νέους. Παρακολουθώντας τον κάθε διάλογο, οι μικροί αλλά και μεγάλοι αναγνώστες ανακαλύπτουν μικρές και μεγάλες στιγμές της Επανάστασης του 1821 και της εποχής της που δεν βρίσκουμε στα σχολικά βιβλία!
Έχει λεχθεί ότι η αγιογραφία είναι η «βίβλος των αγραμμάτων». Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης εκτός από άξιος πολεμιστής, ήταν σπουδαίο μυαλό και, όπως οι περισσότεροι Έλληνες της εποχής, αγράμματος. Έμαθε γράμματα στα γεράματα προκειμένου να γράψει τα απομνημονεύματά του και γνωρίζοντας ότι οι περισσότεροι δεν μπορούσαν να διαβάσουν, θέλησε να διανθίσει το έργο του με εικόνες. Μια σειρά 25 ζωγραφικών πινάκων με θεματολογία από την Επανάσταση του ’21, ζωγραφίστηκαν από τον Σπαρτιάτη λαϊκό εικονογράφο Δημήτριο Ζωγράφο με αυγοτέμπερα πάνω σε ξύλο, όπως οι αγιογραφίες, κατά παραγγελία και καθοδήγηση του στρατηγού.
Η ανάδειξη του εικαστικού συνόλου των πινάκων του Μακρυγιάννη είναι αναμφίβολα ένα γεγονός με συμβολισμό που στην ολοζώντανη αφήγηση της Ντεκάστρο αποκτά την μέγιστη ελκυστικότητα για ανάγνωση. Είναι ένα μεγάλο επίτευγμα που απαντά με καλαισθησία και εξυπνάδα στα αιτήματα της σημερινής εποχής.
Την επιστημονική επιμέλεια του βιβλίου έχει η Φωτεινή Ασημακοπούλου, καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Οι εκδόσεις Καπόν, δίνοντας όπως πάντα έμφαση στην πρωτότυπη και άρτια αισθητική προσέγγιση, μάς προσφέρουν μια νέα ματιά στον πολύχρωμο κόσμο των πινάκων, που καθιστά εύκολα κατανοητά τα πολλά μηνύματα που συνυπάρχουν σε αυτούς. Απομονώνοντας και προβάλλοντας βασικά τους σημεία και μορφές, στρατιές, καράβια και μαχητές «εισβάλλουν» στην εικόνα», τονίζοντας την παρουσία τους και τον σημαντικό τους ρόλο σε αυτή.
Γιώργος Μυλωνάς
Πηγή: Liberal
Σημείωση:
Ο Παναγιώτης Ζωγράφος (κατά άλλους Δημήτριος Ζωγράφος) ήταν αγωνιστής του 1821 από την Βορδόνια Λακωνίας. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης του ανέθεσε, μαζί με τους δύο γιούς του, την απεικόνιση σημαντικών ιστορικών σκηνών από τον αγώνα της Ελληνικής Επανάστασης.